• Le nom des villages en lëtzebuerger Platt / CANTON DE SIERCK

     

    Voici la mise à jour de la liste des appellations en  francique luxembourgeois de tous les villages de l'ancien  canton de Sierck-les-Bains (Moselle), aujourd'hui englouti dans la communauté de communes CCB3F (Communauté de Communes du Bouzonvillois / 3 Frontières). Le blog FRANCIQUE remercie  chaleureuseent Jean-Marc BECKER pour sa contribution ainsi qu'Albert PIERNET pour ses remarques

    Elei ass d'Lëscht vun den Nimm op lëtzebuerger Platt vun allen Dierfer vum ehemalege siirker Kanton, haut am der Gemengegemeenschaft CCB3F agepaakt. De Blog FRANCIQUE seet dem Jean-Marc BECKER villmools Merci fir säi Beitrag, an dem Albert PIERNET fir seng Bemierkungen.

    Le nom des villages en lëtzebuerger Platt / CANTON DE SIERCKLe nom des villages en lëtzebuerger Platt / CANTON DE SIERCK

     

     

     

     


    Tags Tags : , , ,
  • Commentaires

    2
    Jean-Marc
    Samedi 14 Août 2021 à 12:13

    Canton de Briey:

     

    Audun-le-Roman = Welsch-Ot

    Beuvillers = Bockweiler (Bois de Beuvillers - sur la côte de Beuvillers = Bois de Bouck - sur la côte de Boulange)

    Bourène (dép. de Tiercelet) = Buren (1193 Burne - avec alignement analogique sur les noms en -ingen, francisés en -ange: 1570 Bireng, Burange - traduit en latin: 1330 Fontibus cf. Fontoy = Fentsch)

    Bréhain-la-Cour = Haff-Bierchem

    Bréhain-la-Ville = Leit-Bierchem, Bréheem 

    Cantebonne (dép. de Villerupt) = Kantelbronn

    Crusnes = Krongen

    Errouville = Arweller

    Godbrange = Gueberéng

    Herserange = Hierkeréng (la forme allemande primitive: "Herckeringen" est gardée en francique, la forme françisée est réempruntée: 1475 Hertzerangen, 1611 Hersingen)

    Hussigny = Héiséng

    Longlaville = Longsduerf 

    Longuyon = Longjon

    Longwy = Lonkech

    Mont-Saint-Martin = Mäertesbierg

    Piedmont (dép. de Mont-Saint-Martin) = Pimong 

    Sancy = Welsch-Senzech - Sentzich près de Cattenom est également attesté sous une forme romane: 1175 Sancei.

    Sancy-Bas = Nidder-Senzech

    Sancy Haut = Uewer-Senzech

    Saulnes = Zounen

    Serrouville = Sorsweller

    Thil = Till

    Tiercelet = Lar, Tischlai (emprunt en retour) ou Loër

    Villers-la-Chèvre = Gäässweller

    Villers-la-Montagne = Biergweller

    Villerupt = Weller

     

    Canton d'Algrange

     

    Algrange (de langue francique) = Algréngen, Oolgréngen, Oolgrénge ou Uelgréng

    Angevillers (de langue francique) = Aasler ou Uerswëller (dans le "Luxemburger Wörterbuch", Le nom officiel pendant la période 1871-1918 "Arsweiler")

    Audun-le-Tiche = Adich, Adicht, Däitsch-Ot, Ot ou Edicht

    Aumetz = Aalmet, Almet ou Armet

    Boulange = Betschden, Bettchden

    Fontoy = Fensch

    Havange = Hiewéng (Le nom officiel pendant la période 1877-1918 "Havingen" - sans mutation de i ou i-Umlaut - est un emprunt en retour. Le nom allemand historique était "Hefingen", attesté en 1495 cf. Radinga > Redingen.)

    Knutange = Knéiténgen

    Lommerange = Lomeréngen, Lomréngen

    Neufchef = Näinhaiser, Néngsen

    Nilvange = Nilwéngen, Nilwénge

    Ottange = Ëtténg, Otténg

    Rédange (de langue francique) = Réidéng ou Däitsch-Réiden

    Rochonvillers (de langue francique) = Rucksler ou Rucksweller

    Russange  (de langue francique) = Réisséng

    Tressange = Triesséng ou Dreschéng

     

    Hameaux:

     

    Bassompierre (dép. de Boulange) = Bettsteen

    Bure (dép. de Tressange) = Blo-Beiren, Beieren

    Hirps (dép. d'Audun-le-Tiche) = Hierpes, Hirpes

    Ludelange (dép. de Tressange) = Lidléng

    Nondkeil (dép. d'Ottange) = Nonchel ou Non(g)käl, Non(g)keil

     

    Canton de Fameck

     

    Communes:

     

    Fameck = Felmer, Famesch - Fameck est pour la première fois attesté sous une double forme: Faulmacher (en allemand moderne: "Felmacher(n)") seu Folmaris curte (en français moderne: "Foumercourt").

    Florange (de langue francique) = Fleeschéngen, Fléischéngen,  Fleeschénge

    Mondelange = Mondléngen

    Richemont = Räichper, Räichersbierg

    Uckange (de langue francique) = Eckéngen, Ickéngen

     

    Hameaux:

     

    Bévange (dép. de Richemont) = Bewwéngen, Beséngen

    Budange-sous-Justemont (dép. de Fameck) = Büdder, Biddéngen

    Edange (dép. de Fameck) = Edéngen

    Morlange (dép. de Fameck) = Morler, Murléngen

    Rémelange (dép. de Fameck) = Remléngen

     

    Canton de Hayange

     

    Clouange = Kluéngen

    Gandrange = Gandréngen, Goodléngen ou Guedléng

    Hayange = Haiéngen, Héngen, Heegen, Heenge

    Moyeuvre-Grande = Gross-Moderen, Grous-Moder ou Muoder

    Moyeuvre-Petite = Kleng-Moder

    Ranguevaux = Rankler

    Rosselange = Rossléngen

    Serémange-Erzange = Schreméngen-Ierséngen

    Vitry-sur-Orne (XVIIIe s. "Vitry son ancien nom Vallange") = Walléngen 

     

    Hameaux:

     

    Beuvange-sous-Justemont (dép. de Vitry) = Biwwéngen

    Boussange (dép. de Gandrange) = Bolséngen

    le Konacker (dép. d'Hayange) = de Kunacker

    Suzange (dép. de Serémange-Erzange) = Sisénger Haff (Le nom officiel pendant la période 1871-1918 "Suzingen" est incorrect. Le nom allemand correct serait "Süsingen".)

     

    Canton de Metzervisse (concernant la zone romanophone)

     

    Communes:

     

    Aboncourt = Ewendoorf, Welsch-Eendrëf

    Bettelainville = Betschtrëf

    Bousse = Buuss

    Rurange-lès-Thionville = Rurchéngen

     

    Hameaux:

     

    Altroff (dép. de Bettelainville - en patois roman : "Aultô") = Aaldrëf, Aaltrëf

    Blettange (dép. de Bousse - l'ancien nom français: 1357 "Blauveuille, dit présentement Blettange") = Bletténgen

    Mancy (dép. de Bettelainville) = Menchen

    Montrequienne (dép. de Rurange - l'ancien nom français: 1344 "Montigney") = Minschtréngen

    Neudelange (dép. d'Aboncourt) = Nodléngen 

     

    Canton de Rombas

     

    Amanvillers

    Amnéville = Stolem (selon le nouveau nom de 1902: "Stahlheim") 

    Bronvaux = Buchflet (attesté en 1170 Buchflet)

    Fèves

    Marange-Silvange = Märéngen (1572 Mairingen), Silwéngen (1314 Zulvinge)

    Montois-la-Montagne

    Norroy-le-Veneur 

    Pierrevillers = Stenweller (1443 Steynwilre)

    Plesnois

    Rombas = Rombéch (avec chute de s génitif sous l'influence romane, primitivement: 972/973 Romesbach)

    Roncourt

    Saint-Privat-la-Montagne

    Sainte-Marie-aux-Chênes

    Saulny

     

    Canton du Sillon mosellan

     

    Communes:

     

    Hagondange = Hoëndéngen ("Hagendingen" = emprunt en retour, autrefois en allemand: 1473 Engeldingen)

    Hauconcourt = Harlendrëf ou Hugedorf

    La Maxe = 1245 La Mars, romanisation de *Marisk = Mersch

    Maizières-lès-Metz = Welsch-Maacher 

    Semécourt = 857 Sesmeringas

    Talange = Taléngen ("Talingen" = emprunt en retour, autrefois en allemand: 1473 Tetelingen)

    Woippy = Wèppech 

     

    Ancien canton de Vigy

     

    Antilly = Enterchen, Enderchen

    Argancy = 848 Argesinga

    Ay-sur-Moselle = Welsch Esch

    Burtoncourt = Britendrëf

    Chailly-lès-Ennery = Kettchen

    Charleville-sous-Bois 

    Charly-Oradour 

    Chieulles

    Ennery = Ennerschen

    Les Étangs = Tennschen

    Failly-Vrémy 

    Flévy = Flaiwesch

    Glatigny 

    Hayes = Haiss (= emprunt en retour, anciennement: 1018 Hecede, 1321 Hago ou 1315 Haicque, orthographe romanisée de *Hecke )

    Malroy 

    Marly = Marlach

    Noisseville 

    Nouilly = Niverlach

    Sainte-Barbe 

    Saint-Hubert = Sankt Haupert

    Sanry-lès-Vigy 

    Servigny-lès-Sainte-Barbe 

    Trémery = Tremmerchen

    Vantoux = Wanten

    Vany

    Vigy 

    Vry = Ferich, Verich ou Frischen (1437 Virich, 1490/1513 Verichen)

     

    Hameaux:

     

    Chelaincourt (dép. de Flévy) = Otlendrëf cf. lieu-dit à Antilly: "sur le pré d'Estroff" (Oiszelsdorf, 1582 Usstorf, Euschdorff)

    Rugy (dép. de Argancy) = Ruxech

     

    1
    Jean-Marc
    Samedi 14 Août 2021 à 12:06

    Bonjour,

     

    Tout d'abord un grand merci de mettre la liste des appellations en francique luxembourgeois de tous les villages de l'ancien canton de Sierck-les-Bains en ligne.

    Je me rapelle encore la liste "Appellations des villes et villages en Platt de la zone luxembourgophone française" selon une carte établie par Monsieur Albert Piernet, intitulée d'Diddenuewenerland Le Pays Thionvillois.

    Cette liste contient également des appellations des localités qui se trouvent du côté roman de la frontière linguistique entre les parlers francique luxembourgeois et les parlers lorrains romans.

    En consultant des sources diverses, on peut élargir la liste.

     

    La Dictionnaire luxembourgeoise (Luxemburger Wörterbuch) cite p.e. "Buren", "Gäässwëller" (Gäässwäller, Geesswäller, Geesswëller) et "Hierkeréng" pour "Bourène" (dép. de Tiercelet), Villers-la-Chèvre et "Herserange".

     

    La Dictionnaire des dialectes lorraines germanophones (Wörterbuch der deutsch-lothringischen Mundarten) cite p.e. "Wèppech" [wèpeχ] / [vɛpeç] pour "Woippy'.

     

    Le Calendrier luxembourgeois de Marie (Lëtzebuerger Marienkalender) de Monsieur H. Leyder donne quelques formes traductives: Longsduerf (Longlaville), Mäertesbierg (Mont-Saint-Martin), Gäässweller (Villers-la-Chèvre) et quelques formes empruntées: Longjon (Longuyon), Pimong (Piedmont).

     

    Monsieur H. Witte citait dans son essai "La germanisation des noms de lieux en Lorraine allemande" (Zur Verdeutschung der Ortsnamen Deutsch-Lothringens) quelques appellations qui sont (étaient?) usitées chez la population "germanophone" frontalière: Enderchen (Antilly) et Wanten (Vantoux).

     

    Monsieur A. Schiber citait dans ses ouvrages "Les Colonies franciques et alémaniques en Gaule..." (Die fränkischen und alemannischen Siedlungen in Gallien...) et "Les Noms de lieux du Pays de Metz..." (Die Ortsnamen des Metzer Landes...) quelques formes dialectales usitées chez la population "germanophone" ou israélites dans la région de Metzervisse, p.e. "Frischen", "Ferich" ou Verich" (Vry) - "Hugedorf" (Hauconcourt) et "Unrich" (Ennery), A. Piernet donne "Harlendrëf" et "Ennerschen".

     

    Monsieur A. Piernet donne "Otlendrëf" pour Chelaincourt (dép. de Flévy), formes historiques: Oiszelsdorf, 1582 Usstorf, Euschdorff / 1227 Otlencort (!). En revange, un lieu-dit à Antilly ou Enterchen, en direction de Chelaincourt, s'apelle toujours "sur le pré d'Estroff".

     

    L'usage des formes germaniques historiques peut encore controlé pour...

     

    Amelange (dép de Hauconcourt) = Amelingen

    Argancy = Argesingen (848 Argesinga)

    Brieux (dep. de Maizières) = Brühl (1404 Bruel)

    Cons-la-Grandville = Konz (1682 Contz)

    Corbas (dép. de Moyeuvre) = Korbach

    Cosnes-et-Romain (1293 Koene)

    Coulange (dép. de Marange-Silvange) = Kulingen

    Cutry (1248 Custrich, 1468 Custerich)

    Epange (dép. de Charleville) = 1184 Epingen, 1845 Epinger-Hoff

    Godchure (dép. de Saint-Hubert) = 1599 Gaderscheuern

    Guissebonne (dép. de  Rombas) = Gießbrunnen

    Haméviller (dép. de Neufchef) = 1817 Homesweiller

    Houdlémont (1299 Luedelhout)

    Justemont (dép. de Vitry) = Justberg (1472 Jusperg)

    Logne (dép. de Rurange) = Leiserhof (1572 Lensen)

    Landrevange (dép. de Bousse) = 1495 Landerfingen (et non "Landrevingen")

    Mancourt (dép. d'Ennery) = Mettingen (1455 Metin)

    La Maxe (1245 La Mars), romanisation de *Marisk = Mersch

    Micheville (dép. de Villerupt: 1456 Micheweller, 1576 Micheweiler)

    Mussy-l'Evêque (dép. de Charleville) = Mitchen, Mitschen (1326 Mutzichen)

    Nidange (dép. de Charleville) = 1510 Nidengen

    Pépinville (dép. de Richemont) = 1004 Pipinesdorf, 1356 Pupperstorff, 1558 Puppersdorf, 1719 Pupeshoff, Pupestroff  

    Rabas (dép. de Saint-Hubert) = XIIe s. Rebach

    Rinange (dép. de Charleville) = 1845 Reininger-Muhl

    Rupigny (dép. de Sainte-Barbe) = Rupenach (1018 Rupenacha) 

    Semécourt = Sesmeringen (857 Sesmeringas)

    les Grands/Petits Tappes (dep. de Woippy) = Stapel (1181 Staples) 

    Tréhémont (dép. de Moyeuvre) = Triftberg

    Villers-Bettnach (dép. de Saint-Hubert) = 1184 Beddenacker

    Villers l'Orme (dép. de Vany) = Weiler (1066/1107 Wilere, 1140 Wilre)

     

    Existe-t-il une appellation francique des localités mentionnées ci-dessous?

     

    Antilly: Buy

    Argancy: Olgy

    Charleville: la Haute Fresnes

    Charly: Paouilly

    Hayange: Saint-Nicolas en Forêt

    Hayes: Lue, Marivaux

    Maizières: Fercau Moulin

    Marange-Silvange: Frémécourt, Jailly

    Moyeuvre: Froidcul

    Rangevaux: Moreau

    Rombas: Ramonville, Villers-lès-Rombas

    Roncourt: Jaumont

    Sainte-Barbara: Avancy, Cheuby

    Saint-Hubert: Béfey

    Sanry: Méchy

    Vigy: Champion

    Vry: Gondreville, Lallier, Laneuville

    etc.

     

    J'espère que vous pourrez m'aider.  

     

    En vous remerciant par avance.

    Suivre le flux RSS des commentaires


    Ajouter un commentaire

    Nom / Pseudo :

    E-mail (facultatif) :

    Site Web (facultatif) :

    Commentaire :